Lendo agora
Turíbio Gomes, Presente!

Turíbio Gomes, Presente!

Cimi Sul
blank

Com tristeza informamos que na manhã do dia 13 de julho, Ñhanderu levou para junto dele seu Turíbio Gomes, liderança Mbya Guarani, um Xeramoi, um dos homens mais sábios e importantes nas trajetórias de luta, resistência e bem viver dos Mbya Guarani do Rio Grande do Sul.

Seu Turíbio, 100 anos de idade completados em outubro de 2021, passou seus últimos meses de vida na retomada Mbya Guarani de Rio Grande, Pará Rolê, depois na Pindó Mirim, Itapuã, e faleceu na Estiva, município de Viamão. Estava fazendo a sua trajetória de despedida de seus filhos, filhas, netos e bisnetos.

Agora, Turíbio dará seus sorrisos largos, fortes e alegres junto de Ñhanderu. Lá encontrou a terra sem mal, de onde iluminará as lutas daqueles e daquelas que permanecem nesta dimensão da vida.

O Cimi Sul expressa seus sentimentos de pesar aos familiares de Seu Turíbio e ao Povo Mbya Guarani.

Vá querido amigo, sentiremos sua falta nas reuniões, nos eventos, encontros e também das belas conversas e risos do cotidiano.

Seu Turíbio, sempre presente!

Homenagem: 

Xeramoi Turíbio Gomes!

Mbya Guarani, de um centenário caminho,

Forte, corajoso, perspicaz.

Homem de elevada sabedoria,

Pai, avô, bisavô,

Líder de uma grandiosa família.

Turíbio destemido,

Nunca baixou a cabeça,

Lutador entusiasmado,

Pela garanatia de seus direitos,

Dos de sua comunidade e de seu povo.

Turíbio de Guarita,

Votouro, Itapuã, Cantagalo,

Turíbio da Estiva,

Rio Grande.

Turíbio da Terra Mãe,

Àquela Sem Mal.

Turíbio das margens de rodovias,

Dos acampamentos improvisados,

Andando com os seus,

Vivendo sob lonas,

Em lugares degradados.

Turíbio da boa palavra,

Do sorriso largo,

De uma alegria perene e contagiante,

De fé inabalável,

Em Ñhanderu e Ñhandexy.

Turíbio cem anos,

De vida gerando e ligando histórias,

De resistências ao juruá,

Colonizador que se

impunha pela força,

Numa violência cotidiana.

Turibio, cem anos de vida,

Uma existência de incontáveis desafios e sofrimentos,

De angústias e incertezas,

Mas sempre ao lado de seu povo,

Sem recuar, sem olhar pra trás.

Turíbio cem anos férteis,

De generosidade profunda,

De amizades duradouras,

De vida compartilhada na reciprocidade

Das sementes, do alimento e do amor.

Turíbio, sua trajetória de vida e lutas,

Inspiram o caminhar em defesa da Terra Mãe,

Para que se possa cuidar dela,

Protegê-la da saga devastadora do branco,

De seu egoísmo e ódio.

Turíbio, cem anos de luz a iluminar os caminhos.

Nhanderu o abençoe,

Lhe de força e vitalidade.

Você, Xeramoi, foi e continuará a ser um guia no eterno caminhar dos Mbya

Rumo à Terra Sem Mal.

 

Em Guarani

Xeramoí Karai Nhe`engatu

See Also
blank

Mbya 100 `Ara Pyau re oguata oikovy ,imbaraete,ipy`a guaxu ha`e inharandu avi.

Mboru,moramoí,moramoí guaxu`i,mbya heta va`e regua.

Karai ojerovia va`e,

Oakã omboguejy va`e`ý oyvy rupa re onhangareko vy,

Guetarã kuery pe guarã re.

Karai Nhe`engatu,Guarita,

Kaite,Pindo Mirim,Jata`ity,Nhundy,Pará Roké.

Karai ngandexy Yvy Marae`ý py gua.

Karai Nhe`engatu tape rembe re gua,

Opyta ranhé va`ekue,

Ha`eve he`ýa rupi oiko va`e.

Karai Nhe`engatu ayu porã,tory mborayu oguereko,

Vy`a porã pavé reve gua,

Jerovia Nhanderu ha`e Nhandexy re ombovare va`e.

Karai Nhe`engatu 100 `Ara Pyau,

Re oiko yma gua ha`e agý gua reve oí hatã,

Yvypo kuery rovai opu`ã nda`evei pa ramo teí.

Karai Nhe`engatu,100 `Ara Pyau re oiko,

Amongue py ikangy opamba`e rovai opu`ã vy,

Va`eri guetarã kuery reve tevoi oiko,

Okyje`ý kuere ha`e guakykue re nopenaí ta`avy.

Karai Nhe`engatu,100 `Ara Pyau re imbaraete,

Igueno rema pavé pe,

Irú reta ha`e opa va`e `ý,

Oiko ojeupe ha`e pavé pe guarã.

Karai Nhe`engatu,ndeguata reikove re,omoexakã pavé pe nhandexy yvy rupa re onhangareko aguã,

Yvypo kuery gui jaipe`a ha`e nhanhatende aguã.

Karai,100 `Ara Pyau re remoexakã nhande guata,

Nhanderu tome`é texaí,mbaraete,arandu.

Ndee xeramoí ore `y ha`e ha`e ta tevoi Yvy Marae`y jeupity peve.

Werá Xondaro.

____
Poema: Roberto Liebgott – Cimi/Sul.
Tradução para Guarani: Eloir de Oliveira, professor Mbya Guarani da área indígena Estiva e neto de seu Turíbio, traduziu o poema, em homenagem aos 100 anos do avô.